ضرب المثل بوق سگ و سگ بازاری از کجا آمده است و ریشه آن چیست؟

بوق سگ یکی از اصطلاحاتی است که تقریباً دیگر کسی ریشه و منشاء آن را به یاد ندارد. بوق سگ از اصطلاحات بازاری است و منظور از به کار بردن آن، تا دیر وقت کار کردن می باشد. مثلاً گفته می شود: تا بوق سگ کار می کنم و فلان و بهمان یا بچه که نباید تا بوق سگ بیرون از خونه باشه که!
در همه این جملات بوق سگ دلالت بر مفهوم دیر وقتی و زمان طولانی از حد بیرون دارد. و اما ریشه آن:
می دانید که بازار در ایران از جایگاه خاصی برخوردار بوده و است . بازارهای ایرانی که خاص فرهنگ ایران است معمولاً شامل دو محور اصلی عمود بر هم بود که در وسط به هم رسیده و چهارسوق اصلی یا بزرگ را می ساختند. بازار بسته به بزرگی و کوچکی اش و تعداد بازاریانِ شاغل در آن می توانست چندین چهارسوق فرعی و کوچک نیز داشته باشد.
اما ورودی و خروجی این بازارها منحصراً از دو سر محورهای اصلی بود. با این تعریف بازارهای سنتی ایرانی دارای چهار مدخل می شود که در دو انتهای دو محور اصلی واقع بوده که با درهای بزرگ چوبی بسته می شد.
حفاظت از این بازارها البته کاری مهم و درخور توجه بود. اگرچه هر حجره با دری چوبی بسته می شد، اما این درها از امنیت مطلوبی برخوردار نبوده و به راحتی می توانستند شکسته شوند. از این رو امنیت بازار وابسته به درهای اصلی و نگهبان بازار بود. این نگهبانان از سر شب (دم اذان مغرب) تا دم صبح (بعد از اذان صبح) موظف به پاسداری از بازار بوده و مرتباً در طول بازار در حال گشت زنی بودند.

یک متن کوتاه پندآموز به انتخاب سامانه برای شما

انسان هیچ وقت بیشتر از آن موقع خود را گول نمی زند که خیال می کند دیگران را فریب داده است.

اما از آنجا که بازار بزرگ بوده و امکان بازبینی همه جای آن غیرممکن بود، نگهبانان، سگانی درنده و گیرنده داشتند که به سگ بازاری موسوم بودند. این سگان غیر از مربی خود هر جنبده ای را مورد هجمه قرار داده و پاچه می گرفتند. از این رو با نزدیک شدن مغرب و بسته شدن درهای بازار و طبعاً رها شدن سگهای بازاری، نگهبانان در بوقی بزرگ که؛ از شاخ قوچ ساخته می شد و صدایی پرطنین و گسترده داشت؛ می دمیدند که یعنی در حال باز کردن سگان و رها کردنشان در بازار هستیم، زودتر حجره ها را تعطیل کرده و از بازار خارج شوید. به این بوق که سه بار با فاصله زمانی مشخصی نواخته می شود بوق سگ می گفتند.
این بود که مشتری آخر شب نیز جونش پای خودش بود! یعنی اگر با شنیدن بوق سگ از بازار خارج نمی شد، هر آن ممکن بود مورد هجوم سگان درنده بازاری قرار بگیرد. حال هرگاه کسی تا دیروقت به کار مشغول باشد و یا دیر به خانه برگردد می گویند تا بوق سگ کار کرده یا بیرون از خانه بوده است.
همچنین افرادی را که زود عصبی شده و پیش از پرس و جو و کشف حقیقت به پرخاش می پردازند را سگ بازاری می گویند که قدرت تشخیص دزد از بازاری را نداشته و بی علت پاچه افراد را می گرفتند.