داستانی از ابوریحان بیرونی و هواشناسی: پیش بینی بارش باران

آورده اند(1) که روزی ابوریحان بیرونی(2) به همراه یکی از شاگردانش برای بررسی ستارگان از شهر محل سکونتش بیرون رفت و در بیابان، کنار یک آسیاب بیتوته نمود تا اینکه غروب شد.
کمی از شب گذشته بود که آسیابان بیرون آمد و خطاب به ابوریحان و شاگردش گفت که می خواهد در آسیاب را ببندد، اگر می خواهید که درون بیایید همین اکنون با من به درون آیید، چون من گوش هایم نمی شنود و امشب هم باران می آید و شما خیس می شوید و نیمه شب هم هر چقدر در را بکوبید من نمی شنوم و شما باید زیر باران بمانید!
شاگرد ابوریحان سخنان آسیابان را قطع کرد و گفت: این که اینجا نشسته، بزرگترین دانشمند و ریاضیدان و همچنین منجم جهان است و طبق برآورد ایشان امشب باران نمی آید!
آسیابان گفت: به هر حال من گفتم. من گوش هام نمی شنود و شب اگر شما در را بکوبید من متوجه نمی شوم.
شب از نیمه گذشته بود که باران شدیدی شروع به باریدن کرد و ابوریحان و شاگردش هر چه بر در آسیاب کوفتند آسیابان بیدار نشد که نشد!
تا اینکه صبح شد و آسیابان بیرون آمد و دید که شاگرد و استاد هر دو از شدت سرما به خود می لرزند و هر دو با هم به آسیابان گفتند که تو از کجا می دانستی که دیشب باران می آید؟

یک متن کوتاه پندآموز به انتخاب سامانه برای شما

سواد از طریق خواندن به دست نمی آید، بر اثر اندیشیدن به آنچه خوانده ایم، به دست می آید

آسیابان پاسخ داد: من نمی دانستم، سگ من می دانست!
ابوریحان گفت: آخر چگونه سگ می داند که باران می آید؟
آسیابان گفت: هر شبی که قرار است باران بیاید سگ به درون آسیاب می آید تا خیس نشود.
ناگهان ابوریحان(3) آواز داد و گفت: خدایا! آن قدر می دانم که می دانم به اندازه یک سگ، هنوز نمی دانم.

به علم و مدرک و تحصیلات مغرور نشویم، که خیلی چیزها را هنوز نمی دانیم!
-------------
پی نوشت:
1) بررسی صحت و درستی داستان بر عهده سایت پندآموز نیست و ممکن است این افسانه ساخته و پرداخته مخالفان ابوریحان بیرونی باشد! حکایتی معروف درباره ابوریحان بیرونی و باران وجود دارد که در آن، او با استفاده از دانش ستاره شناسی، وقوع باران را پیش بینی می کند.
لازم به ذکر است که ارسطو در مورد باران نظریه خاصی دارد که بسیاری از دانشمندان قدیم آن نظریه را قبول داشته اند، ولی مورد قبول ابوریحان نبوده است. نکته مهم اینکه ابوریحان بیرونی باران را نه صرفاً به عنوان یک پدیده جوی، بلکه به عنوان یک پدیده طبیعی مهم با تأثیرات گسترده بر زندگی، طبیعت و محیط زیست دیده است و به آن به دقت و با علم توجه کرده است.

2) ابوریحان محمد بن احمد بیرونی، یکی از دانشمندان برجسته ایرانی در زمینه های حکمت، اخترشناسی، ریاضیات، تاریخ و جغرافیا بود. او در سال ۳۲۶ هجری قمری در نزدیکی خوارزم به دنیا آمد و به دلیل تولد در خارج از شهر، به بیرونی مشهور شد. ابوریحان بیرونی آثار فراوانی در زمینه های نجوم، هیئت، منطق و حکمت از خود به جا گذاشته است.

3) بعضی این داستان را در باره خواجه نصیرالدین طوسی هم نوشته اند!