داستان و ریشه ضرب المثل چشم روشنی و بوی پیراهن یوسف

چشم روشنی، هدیه ای است که برای تهنیت و مبارک باد می فرستند. منظور از فرستادن آن، تبرک و شادباش برای تولد نوزاد، یافتن شغل و رسیدن به مقام و منصب خاص، یا برای کسی است که از سفر رسیده و یا سایر مناسبت هایی است که شادی به دنبال دارد، که چشم و دل گیرندگان هدایا را روشن می کند. هر نوع هدایایی که به این مناسبات داده شود به چشم روشنی تعبیر و تمثیل می کنند.
ولی واقعا آنچه که چشم را روشنی می بخشد، داروهای شفابخش است، نه هدایا و سوغاتی هایی که از جانب دوست می رسد! پس چگونه است که این عبارت در مورد هدایا و مبارک بادها در زبان فارسی به صورت ضرب المثل درآمده است؟
ریشه این مثل از داستان پیراهن حضرت یوسف گرفته شده است. حضرت یوسف پس از سال های طولانی گرفتاری و سرگردانی و زندانی بودن، سرانجام عزیز مصر شد و کلیددار انبار غله و گندم مصر گردید.

یک متن کوتاه پندآموز به انتخاب سامانه برای شما

رنج نباید تو را غمگین کند. این همان جایی است که اغلب مردم اشتباه می کنند. رنج قرار است تو را هوشیارتر کند به اینکه زندگی نیاز به تغییر دارد.

سالی که در کنعان قحطی و خشکسالی رخ داد، فرزندان (پسران) یعقوب نزد حضرت یوسف شتافتند و بی آنکه برادر را بشناسند از او استمداد کرده و آذوقه خواسته اند. حضرت یوسف برادران را شناخت و به آن ها گندم و آذوقه داد و مرفه الحال به کنعان باز گردانید و قرار شد آنها خبر سلامتی یوسف را برای پدر که نابینا شده بود برسانند.
برای آن که حضرت یعقوب، مژده و بشارتی را که فرزندانش راجع به سلامتی و تندرستی حضرت یوسف می دهند باور کند و همچنین نعمت بینایی را که در فراق یوسف از دست داده بود، بازیابد و چشمش روشن شود؛ حضرت یوسف، پیراهنش را نیز به برادران داد و گفت: بروید و پیراهنم را به چهره پدرم بیندازید، چشمش روشنی خواهد یافت. آن گاه همگی از کنعان بار سفر ببندید و به مصر کوچ کنید و نزد من بیایید.
برادران یوسف به همین ترتیب عمل کردند و بوی پیراهن یوسف؛ که بر چهره یعقوب انداخته بودند؛ چنان جان بخش و شفا بخش بود که بصیرت و بینایی حضرت یعقوب را باز گردانید و چشم بی فروغ پدر بزرگوارشان را روشنی بخشید.
از آن پس به میمنت و مبارکی روشن شدن چشمان یعقوب، که بر اثر بوی پیراهن یوسف (که برای پدر هدیه گرانبهایی بوده) تحقق یافته؛ هر نوع هدیه ای را که از باب تهنیت و مبارک باد می فرستند به منظور تیمن و تبرک به چشم روشنی، تعبیر و تمثیل می کنند تا چون پیراهن یوسف چشم و دل گیرندگان هدایا را روشن کند.